3 1 Mart’ta dış ticaret dataları açıklandı Yılın birinci iki ayında dış ticaret açığı neredeyse Kadıköy Escort patladı yüzde 44 artış var Zira kurdaki sakinlik ve büyük zelzelelerin tesiriyle ithalat artarken ihracat duraklamış durumda
Geçelim bugün benim pozisyon o değil
TÜİK’in son dış ticaret bülteninde şöyle diyor Ataşehir Escort
Şubat ayında yüksek teknolojili eserlerin imalat sanayi ihracatı içindeki hissesi yüzde 3 6 oldu
Evet işte bu Türkiye iktisadının en büyük sorunu bence
Üretim hem de yüksek teknolojili eserlerin üretimi Maltepe Escort ve ihracatı Rant iktisadı değil
Türkiye’nin ihracatının kilogram başına pahası 1 2 dolar Almanya’nın ki bizim üç katımız Polonya’nın iki katı
İhracatın içinde yüksek teknolojili eserlerin oranı yıllardır yüzde 3’e asılı kalmış durumda 4’lere bile çıkmıyor 2000 ile 2006 ortasında yüzde 5 6’nın üzerine çıktık lakin daha sonraki yıllarda hem yüksek hem de orta yüksek teknolojili eserlerin ihracatı inişe geçti
Bu oran Filipinler’de yüzde 64 Malezya’da yüzde 52 İzlanda’da yüzde 33 Çin ve İsrail’de ise yüzde 30
Moğolistan da yüzde 22 Estonya da yüzde 19 Şili de yüzde 13 Brezilya da yüzde 9
Dünyada en çok teknoloji ihracatını 942 milyar dolarla Çin yapıyor Sonra Hong Kong 432 milyar dolar Almanya da 210 milyar dolarla üçüncü
Sıralama şöyle milyar dolar
Bu sıralamada Filipinler 19 uncu Türkiye toplam ihracatta dünyada 28’inci sırada lakin yüksek teknoloji ihracatında paha olarak 36’ıncı Yüksek teknoloji ihracatının imalat sanayi ihracatına oranında ise çok aşağılardayız tablosu aşağıda
YÜKSEK TEKNOLOJİ İHRACATIYLA BEŞ YILDA EKONOMİK BÜYÜME İKİYE KATLANABİLİR
Amerikan Eğitim Konseyi nin Türkiye deki tek üyesi olan Prof Dr Muhammed Şahin yüksek teknoloji ihracatıyla beş yılda ekonomik büyümenin ikiye katlanabileceğini Türkiye nin en geç 10 yılda dünya devi birinci 10 ülke ortasına girebileceğini söylüyor
Prof Dr Şahin bunun için milletlerarası şirketler için Türkiye nin bir merkeze dönüştürülmesini ve master ve doktora seviyesinde global eğitim gerektiğini vurguluyor
ATATÜRK’ÜN YURTDIŞINDA EĞİTİM SİYASETİ ASYA’YI KALKINDIRDI
Bir de şöyle diyor
1929’da Atatürk’ün buyruğuyla 1416 sayılı Ecnebi Memleketlere Talebe Gönderilmesi Kanunu çıkarılıp Türkiye kendi araştırmacısını yetiştirmek için yurt dışına burslu öğrenci gönderdi Atatürk’ün bu yaptığını Çin Japonya Singapur Güney Kore 1950’lerde fark edip gönderdi Onlar artık bunun meyvelerini yiyor ABD’deki yıllık 1 1 milyon yabancı öğrencinin 400 binini Çin gönderiyor Türkiye’nin ABD’de 10 bin öğrencisi var Yalnızca 300 400’ünü devlet destekliyor
Evet bütün sorun STEM denilen Bilim Teknoloji Mühendislik ve Matematik alanlarında nitelikli okullardan üniversite mezunlarının sayısını artırmak Malezya yüzde 43 5 Tunus yüzde 37 9 ile BAE ise yüzde 36 2 ile üniversite mezunları ortasında STEM mezunlarının oranının en yüksek olduğu ülkeler Almanya’da bu oran yüzde 35 8 Türkiye’de ise yüzde 17
FİLİPİNLER YÜKSEK TEKNOLOJİDE NASIL MERKEZ HALİNE GELDİ
Filipinler’de yüksek teknoloji ihracatının bu kadar yüksek olması ilgi alımlı Zira ülkede Texas Instruments’tan Samsung’a kadar bütün büyük mikroişlemci üreticilerinin yatırımı var Filipin yarı iletkenler ve elektronik sanayisi ülkenin imalat dalına en büyük katkıyı yapan bölüm Ülkede 500’ün üzerinde yarıiletken ve elektronik şirketi faaliyet gösteriyor
Filipinler dünyanın en büyük DSP çipi dijital sinyal işleyen mikroişlemci üreticisi Intel Analog Devices Onsemi üzere kesimin büyükleri üretim yapıyor ve yatırımlarını daha da büyütüyor Toshiba’nın bilgisayar Lexmark’ın yazıcı üreten fabrikaları var
KÜRESEL YARIİLETKEN SANAYİSİNDE KRİTİK OYUNCULARDAN BİRİ
2021 yılında bile ülkeye yabancı yatırımlar yüzde 38 arttı yabancı direkt yatırımlar 114 milyar dolar oldu 2021’de imalat sanayi yüzde 22 büyüdü ve bu son 10 yıldır devam eden bir trend
ABD merkezli Yarıiletken Sanayi Birliği SIA Filipinler’i global yarıiletken sanayisinde kritik oyunculardan biri olarak tanımlıyor
YÜKSEK TEKNOLOJİ SAVAŞLARI BAŞLADI ABD ÇİN İN ENSESİNDE
ABD ile Çin’in çip savaşlarına giriştiği bir devirde bu sanayide kritik oyuncu olmanın kıymeti ortada 580 milyar dolarlık bu pazarda ABD’nin hissesi son 10 yıldır inişte yüzde 60’lardan yüzde 46’yla düştü Çin ise hala yüzde 7 olan hissesini yüzde 20’lere çıkarmayı ve kendi iç pazar talebinin en az yarısını karşılamayı planlıyor
Bu nedenle büyük yatırımlar yaparak süratle büyüyen Çin’in piyasada hissesini artırması istenmiyor Yaptırımlarla Çin’in yatırımlarına mahzur olmaya çalışırken öteki yandan Batılı ülkelerle işbirliği yaparak Çin e teknoloji ihracatı konusunda kısıtlamalar getiriyor
Sektörde altı oyuncu hakim durumda ABD Intel Texas Instruments Qualcom AMD Apple Broadcom Micron Güney Kore Samsung SK Hynix Japonya Renesas Lasertec Avrupa Birliği Infineon NXP ASM Tayvan TMSC MediaTek ve Çin SMIC HH Grace DB HiTek
ÇİP SANAYİSİNİN DEVLERİ DURMADAN YATIRIM YAPIYOR VE AR GE YE HARCIYOR
ABD ve öteki ülkeler öteki yandan yatırımlara tartı verdiler ABD şirketleri 2020’nin başından bu yana çip üretim projeleri için yaklaşık 200 milyar dolar yatırım taahhüt etti Biden’ın Sanayi Siyaseti İnisiyatifi de 76 milyar dolarlık teşvikle bu yatırımları destekliyor
Kore de dijital güç merkezi olma maksadında yeni bir çip stratejisi açıkladı Buna nazaran Seul yakınlarında dev bir mikroçip üretim bölgesi kurulacak ve Samsung 215 milyar Euro yatırımla beş yarı iletken fabrikası kuracak Bu bölgenin 2042’ye kadar tamamlanması planlanıyor
Bir taraftan da AR GE için fevkalade harcamalar yapılıyor Beş büyük teknoloji firması Apple Amazon Google Meta ve Microsoft 2022’de 380 milyar dolar toplam yatırımın yaklaşık yüzde 60’ı olan 220 milyar doları AR GE’ye harcadılar Yalnızca Apple 2022’de AR GE için 26 3 milyar dolar harcadı Türkiye’nin 2021’de kamu ve özel toplam AR GE harcaması ise 9 2 milyar dolardı
TÜRKİYE YATIRIM PASTASINDAN HİSSE ALABİLİR Mİ BU SİYASETLER İLE ÇOK ZOR
Bu sanayinin devleri yatırımlarını artırma planları yapıyor Türkiye de bu pastadan hisse kapabilir Lakin bu siyasetler ile değil Yatırım ortamını oluşturmak inanç tesis etmek gerekiyor Türkiye den kaçan kaçana
Yabancı yatırımlar süratle azalıyor Yatırımlar yalnızca gayrimenkule yapılıyor Portföy yatırımları bile inişte son 16 ayda 8 milyar dolar sıcak para çıktı 2013 te 158 milyar dolarla rekor kıran yabancı portföy yatırım stoku 58 milyar dolara inmiş durumda
Avrupa Birliği ile tam üyelik müzakerelerinin başlamasından itibaren 2005 ile 2015 ortasında süratle artan yabancı direkt yatırımlar da doruktan inişe geçti 2021’de toplam yabancı direkt yatırımlar 232 milyar dolar oldu Direkt yabancı yatırımlar son 7 yılda yüzde 50 azaldı Geçen yıl ise birinci defa yabancıların konut alımları direkt yatırımları solladı
Yeniden yatırım yapılabilir ülke olmak yüksek teknoloji yatırımları için ortam hazırlamak gerekiyor
İNOVASYONDA İŞ YAPMA KOLAYLIĞINDA O KADAR MAKÛS DEĞİLİZ
Türkiye birtakım göstergelerde o kadar makûs durumda değil Örneğin Global İnovasyon Endeksi 2021 de 41 inciyiz Daha yükseklere çıkmamız gerekir tekrar de Tayland Vietnam Rusya Hindistan üzere ülkelerin üzerindeyiz Dünya Bankası nın İş Yapma Kolaylığı Endeksi 2021 de ise 33 üncü sıradayız İsrail İsviçre Portekiz Polonya Çekya üzere ülkelerden güzeliz
SORUN İNSAN SERMAYESİNDE BİLİŞİM ÇALIŞANI AR GE ÇALIŞANI BİLİM İNSANI YETİŞTİRMEKTE
Yüksek teknoloji konusunda Türkiye’ye dönecek olursak İhracatta orta kaliteli orta teknolojisi olan eserlerin hissesi artıyor örneğin beyaz eşyalar Yüksek teknoloji ihracatının hissesinde ise yüzde 4’ün üzerine çıkamıyoruz
Bence sorun insan sermayesinde bilişim çalışanı AR GE işçisi bilim insanı yetiştirmekte AR GE yapacak teknoloji üretecek nitelikli işçi eksiğimiz var Türkiye deki AR GE harcamalarının GSYİH’ya gayrisafi yurtiçi hasıla oranı OECD ülkelerinin oldukça gerisinde
Her bin çalışana düşen AR GE elemanı konusunda OECD ülkeleri ortasında 26’ıncı sıradayız Kişi başına düşen bilimsel yayın sayısında ise Meksika ve Kolombiya’dan sonra OECD’de sondan üçüncü sıradayız
PROF DR UFUK AKÇİĞİT’İN KIYMETLİ KONUŞMASI
Prof Dr Ufuk Akçiğit’in Aralık ayında CHP’nin düzenlediği İkinci Yüzyıla Davet toplantısında maksadı 12’den vuran içerik dolu bir konuşması var Oradan değerli gördüğüm kısımları aktarıyorum sıkılmadan okuyun
Türkiye de AR GE harcamalarının düşük olmasının sebebi kamunun takviye vermemesinden mi kaynaklanıyor Özel bölüm AR GE sine kamu takviye oranında OECD ülkeleri ortasında çok üstteyiz Demek ki bu ne demek oluyor Aslında olay kamunun verdiği dayanak ölçüsü değil öbür bir yerde yatıyor Kişi başına düşen bilimsel yayın sayısı açısından çok çok gerilerdeyiz Pekala bu yeniden kamunun dayanak vermediği için mi
NÜFUSA ORANLA YAZILIMCI SAYISINDA ÇOK GERİLERDEYİZ
Kamunun yüksek öğretim harcaması açısından da OECD nin çok üzerindeyiz Yani aslında inovasyon için Gayri Safi Ulusal Hasıla’ya oranla kamunun dayanağı açısından ölçü açısından sorun görülmüyor Hatta OECD nin üzerinde görünüyoruz Sorun ölçüde değil sorun o paraların nasıl kullanıldığıyla alakalı Efektif bir formda kullanamadığımız için bu kadar kaynak ne yazık ki işe yaramıyor
Türkiye deki firmaların dijital dönüşümü yapabilmesi için en evvel neye muhtaçlığı var Natürel ki de yazılımcıya muhtaçlığı var Pekala Avrupa ülkeleri ortasında yazılımcılar açısından ne durumdayız Türkiye nin nüfusuna nazaran yazılımcı oranı Avrupa ülkelerinin ortasında en sonda
TIP EĞİTİM TARİH İŞLETME EKONOMİ DİN TERCİHLERİ ELEKTRONİK BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİNE DÖNMELİ
Peki Türkiye son 10 yıldaki mezunlarını hangi alanda vermiş diye soralım YÖK bilgilerini kullanarak cevaplayacağım bunu Tıp eğitim işletme tarih ziraat psikoloji iktisat din hukuk elektrik elektronik ve ondan sonra bilgisayar mühendisliği
Bence grafik esasen her şeyi anlatıyor Az evvel gösterdiğim firma dataları dünü anlatıyor ve bugünü anlatıyor Fakat eğitimimiz yarınlarımızı anlatıyor Zira bu beşerler mezun olduklarında 5 sene sonra 10 sene sonra Türkiye iktisadında iş yapacak beşerler
Biz gereğince beşeri sermaye yatırımını yapmadığımız için 5 sene sonra tekrar hâlâ sorunlarımızın devam edeceğini görmeye çok şaşırmamamız gerekiyor Münasebetiyle bunları geniş kapsamlı sanayi siyasetleriyle eğitim siyasetlerini birbirinden başka düşünemeyiz Birebir halde geniş kapsamlı tartışılması gereken hususlar bunlar
BEŞERİ SERMAYEYE YATIRIMLAR YAPMAK ZORUNDAYIZ
Türkiye de doktoralı ve master’lı sayısı nasıl diye sorarsak grafik ortada Türkiye deki yüksek lisans ve doktora mezunlarının toplam nüfusa oranı başka ülkelerin yalnızca ardında kalmıyor koparak ardında kalıyor Yani azalarak geriye hakikat giderken bizim olduğumuz küme artık kopmuş durumda
Tekrar ediyorum biz bu beşeri sermayeye yatırımlarımızı yapmak zorundayız Lakin bu yapılan yatırımlar bugünden yarına etkilemeyecek 5 yıl sonrasını 8 yıl sonrasını etkileyecek ve bizim bu sabrı göstermemiz gerekiyor Şayet Türkiye yi hakikaten o birinci grafikteki kümeden çıkartmak istiyorsak
GEÇEN HAFTA NE OLDU BU HAFTA NE OLACAK
Geçen hafta borsalar yükselişteydi Hafta boyunca Wall Street Merkez Bankası’nın FED faiz sıkılaştırma döngüsünün yakında sona erebileceğine dair beklentilerle olumlu bir haftayı geride bıraktı Dow Jones endeksi hafta boyunca yüzde 3 6 yükseldi Birinci çeyrekte Nasdaq yüzde 17 6 Dow yüzde 0 4 ve S P 500 yüzde 7 4 yükselirken teknoloji payları yüksek getiriler sağladı
Avrupa’da da hava olumluydu Euro bölgesinde enflasyon yüzde 6 9 ile bir yılın en düşüğüne geriledi Euro 50 Endeksi 14 ayın en yükseğine çıktı İngiltere’de FTSE 100 endeksi hafta boyunca yüzde 3 yükselerek Ocak başından beri en uygun haftalık performansını gösterdi Fransa’da CAC 40 endeksi yüzde 4 4 performans gösterdi
Dolar bedel yitirmeye devam ediyor dolar endeksi DXY Mart ayında yüzde 2 geriledi Altının onsu haftanın ikinci yarısında 2 bin dolar barajını aşsa da bu düzeyde tutunamadı ve haftayı 1 987 dolardan kapattı
Bu hafta izlenmesi gereken üç değerli gelişme var 1 ABD’de tarım dışı işsizlik müracaatları 2 Cleveland Fed Lideri Loretta Mester St Louis Fed Lideri James Bullard’ın konuşmaları 3 petrol fiyatlarının varil başına 70 doların altını gördüğü ortamda OPEC’in pazartesi günü bakanlar düzeyinde yapacağı toplantı
Ayrıca Güney Kore İsviçre Meksika Filipinler Endonezya ve Türkiye enflasyon oranlarını açıklayacak Hindistan Avustralya Yeni Zelanda Polonya ve İsrail merkez bankaları para siyasetinin seyrini belirleyecek Satın alma yöneticileri endeksi sayıları da Çin Hindistan Rusya Güney Kore Kanada İspanya ve İtalya’daki imalat bölümünün durumunu gösterecek