Hazal Yalın
Seçkimizde iki makale var İkisi de Türkiye Suriye alakaları üzerine
İlki Rusya Dışişleri Etiler Otele Gelen Escort Bakanlığı na bağlı MGİMO Uluslararası Alakalar Üniversitesi Memleketler arası Bağlantılar Enstitüsü araştırmacısı Artyom Adrianov un İzvestiya da yayınlanan makalesinin neredeyse eksiksiz çevirisi Adrianov Moskova da yapılması planlanan lakin Suriye Devlet Etiler Rus Escort Lideri Beşar Esad ın RİA ya verdiği mülakatın akabinde ertelenen dörtlü görüşmeler ve en genelde de Suriye nin geleceği üzerinde duruyor
Nezavisimaya Gazeta nın kıdemli Ortadoğu muharriri İgor Subbotin in Etiler Yaşlı Escort makalesi de neredeyse eksiksiz çevrildi Tıpkı Adrianov üzere Subbotin in de iki ülke ortasındaki bağların yakın vakitte çözülmesine dair umut beslemediği ve Ankara nın seçimlerden evvel diplomatik muvaffakiyet kazanma gayretinin Etiler Üniversiteli Escort Şam dan karşılık bulmayacağından emin olduğu anlaşılıyor
Her ikisinin başlıkları da özgün metinden
‘Dört köşe’
Suriye Devlet Lideri Beşar Esad ın Rusya yı ziyaretinin sonraki günü 16 Mart ta Moskova Etiler Türbanlı Escort da Rusya Türkiye Suriye ve İran dışişleri bakanları yardımcılarının görüşmelerinin olması gerekiyordu Lakin son anda bir şeyler zıt gitti ve buluşma ertelendi
Bu formatta istişareler birinci sefer yapılacaktı Bu ülkeler daha evvel yalnızca üçlü görüşmeler yürütmüşlerdi Astana formatı kapsamında Rusya Türkiye ve İran üçgeni mevcuttu ve Suriye deki sürece en büyük tesirde bulunan bu devletler hareketlerinin direkt çatışmalardan ve durumun destabilizasyonundan kaçınmaya yönelik olmasında mutabık kalmışlardı Geçen yılın sonunda bir üçgen daha ortaya çıkmıştı Rusya Türkiye Suriye Moskova bu çerçevede ilgilerini olağanlaştırma sürecine başlayan Ankara ile Şam ortasında arabulucu rolünü üstlenmişti
2023 başında İran ın da bu formata katılacağı duyuruldu perspektif olarak bu üçlü istişarelerin gündemini kıymetli ölçüde genişletebilir ve Suriye krizinin sonuncu tahliline yol açabilirdi Buluşma uzun mühlet ertelendi görüşmelerin hangi düzeyde yapılacağı uzun mühlet bilinmeyen kaldı Nihayet Esad ın Moskova ziyaretinden yaklaşık bir hafta evvel İran resmi vazifelileri dörtlü buluşmaya katılacaklarını teyit ettiler
Dışişleri bakanları yardımcılarının istişarelerinin gerçekleşeceği 16 Mart günü sabahı Türkiye den NTV televizyonu buluşmanın teknik nedenlerle ertelendiğini bildirdi Savlardan birine nazaran erteleme Suriye devlet liderinin 15 Mart akşamı RİA Novosti ye verdiği mülakattan sonra oldu Esad burada şöyle demişti Savaş ve Türkiye nin bu savaşta oynadığı olumsuz rol yüzünden bizimle Türkiye tarafı ortasında direkt münasebetler mümkün değil Türkiye bizim için işgalci bir devlettir Esad ayrıyeten Türkiye cumhurbaşkanıyla buluşmanın kaidesi olarak Ankara nın birliklerini Suriye Arap Cumhuriyeti topraklarından büsbütün çekmesini ve savaş öncesi statükoya dönmesini öne sürdü
Hatırlayalım Türkiye kuzey batıdaki İdlib vilayetinde değerli bir toprak kesimini denetim eden terörist kümelere burada kelam konusu olan özellikle Rusya da yasak olan Hayat Tahrir el Şam örgütü hala takviye sunuyor keza üç askeri harekâtın sonucu kendi denetimine geçen Suriye nin kuzeyindeki üç anklavı da yönetiyor Şam birçok kez sert tabirlerle lakin bu birliklerin topraklarından kesin olarak çıkmasından sonra görüşmelere hazır olduğunu açıkladı ancak Rusya nın arabuluculuğuyla 2022 güzünde Ankara ile temasa da girdi Bu sıcaklaşmanın sonucu 28 Aralık ta Moskova da gerçekleşen savunma bakanları ve istihbarat liderleri görüşmeleri oldu
Büyük ihtimal Ankara Şam dan belirli ödünler ve retorikte yumuşama bekledi Suriye devlet liderinin kelamları 14 Mayıs ta yapılacak parlamento ve cumhurbaşkanlığı seçimleri arifesinde ziyadesiyle sert bulundu Şubat ayında gerçekleşen sarsıntının sonuçlarını ortadan kaldırma sorunları ve muhaliflerden gelen tenkitler siyasi mesleğinin bağlı olduğu hadisenin arifesinde Erdoğan ın durumunu zayıflattı Bu bağlamda Suriye nin ültimatom formundaki taleplerinden sonra görüşmelerin sürdürülmesini Türkiye kamuoyu bir zayıflık belirtisi sayabilirdi Türkiye nin en büyük başarılarından biri olarak dünya arenasındaki rolünü temsil eden cumhurbaşkanının reyting yeniden düşebilirdi
Öte yandan Türkiye nin yansısı mutlaka beklenebilir bir şeydi ve Suriye devlet lideri da herhalde kelamlarının sonucunu biliyordu Fakat Arap ülkeleriyle bağlantıların süratle sıcaklaştığı kaidelerde Türkiye ile ilgiler artık baş öncelik kabul edilmiyor 2022 güz ve kış aylarında Suriye ağır bir güç ve iktisat krizi yaşadı bu bağlamda Ankara ile bağlantıların geliştirilmesi krizin aşılmasının yollarından biri olarak mülahaza edilebilirdi İç savaş başlayana kadar Türkiye Suriye iktisadının en büyük yabancı yatırımcısı ve sınai eserlerinin en önemli alıcılarından biriydi Suriye nin kuzeyindeki Türkiye nin anklavlarına elektrik veren şirketler de teorik olarak güç sorunu sorununu çözebilirlerdi
Ama Şam mevcut durumda Arap ülkeleriyle normalizasyon trendini geliştirmeyi hedefliyor Bunların pek birden fazla 6 Şubat taki sarsıntıdan Suriye ile ağır bir diyaloga başlamak için mazeret olarak faydalandılar 2011 den beri birinci kere şubat ayında Şam ı Ürdün ve Mısır dışişleri bakanları mart başında da Suudi Arabistan dışişleri bakanı ziyaret ettiler Mısır ve Lübnan yöneticileri de Suriye devlet liderini şahsen aradılar 26 Şubat ta Şam ı içinde Irak Ürdün Filistin Libya Mısır ve BAE yasama organları liderlerinin bulunduğu bir parlamenter delegasyonu keza Umman ve Lübnan milletvekilleri ziyaret ettiler Suriye devlet lideri Beşar Esad da kısa mühlet evvel Umman ve BAE yi ziyaret etmişti
Bu çerçevede Suriye nin bölgedeki temel milletlerarası örgüt olan Arap Birliği ne geri dönüşü de yeniden konuşulmaya başlandı 2022 kasımında misal bir teşebbüste Cezayir bulunmuştu Arap Birliği nin Cezayir de yapılan pandemiden sonraki birinci doruğunun arifesinde Cezayirli diplomatlar Suriye nin örgüte geri üyeliğinin yine tesis edilmesi için taban hazırlamaya yönelmişlerdi Lakin İran Körfezi ndeki iki monarşinin Katar ve Suudi Arabistan ın direnişini aşamamışlardı Bu ikincisi şu anda Suriye nin Arap dünyasına geri dönmesini destekliyor lakin bir dizi ön koşul ileri sürüyor muhalefetle diyalog başlaması İran varlığının azaltılması hudut denetimlerinin uyuşturucu trafiğiyle çaba hedefiyle sertleştirilmesi Muhalefetle bilhassa ülkenin kuzeyindeki anklavlarda ve İdlib de bulunan örgütlerle diyalogun başlamasını Suriye den Ankara da talep ediyor Suriye devlet liderinin Türk birliklerinin çıkmasına dair açıklaması olmasa bile bu mevzu dörtlü görüşmelerdeki en yakıcı mevzulardan biri olabilirdi
Sonuç olarak Suriye çok çeşitli talepler içeren büyük bir baskı altında Arap ülkeleri siyasi ıslahat bekliyorlar Türkiye ülkenin kuzeyindeki askeri varlığına yönelik değişiklikler ve uzlaşma istiyor İran da Suudi Arabistan la bağlantılarının yakın vakitte olağanlaşmasına karşın Arap ülkelerinin Suriye deki nüfuzunun artmasından kaygılı Bu koşullarda Rusya Türkiye Suriye ve İran ortasındaki dörtlü istişareler devamlı olarak ertelenebilir A Adrianov İzvestiya, 23 Mart)
‘Türkiye Suriye deki birliklerini çıkartmayı düşünmeye başladı’
Şam hükümetine bağlı yayınların kaynaklarının argümanına nazaran Türkiye yetkilileri komşusuyla ikili münasebetlerin tekrar tesis edilmesine dair görüşmeleri canlandırmak için Suriye deki tertipli birliklerinin varlık biçimini gözden geçirmeye hazır Bu yayınlar Erdoğan ın mayıs ayında planlanan genel seçimlerden evvel hiç değilse minimum diplomatik ilerleme sağlamaya çalıştığını vurguluyorlar Ankara nın Suriye deki birliklerini çıkartmak için sahiden de bir takvim oluşturması mümkün fakat uzmanlara nazaran pratikte sorunlar var
Türkiye nin Suriye deki misyonunun biçimini değiştirme seçeneklerini incelediğini El Ahbar kaynakları açıkladılar Bunlara nazaran Ankara muhalefetin elindeki bölgeleri denetim etmeye devam eden tertipli birliklerinin çıkması için net bir takvim üzerine çalışmayı reddetmiyor Bu tartışmaların detayları yok Kaynaklar Erdoğan ın daha evvel olduğu üzere mayıs ayındaki seçimlerden evvel Suriye ile görüşmeleri başlatma gayesi güttüğünü sav ediyorlar Geçen yıl sonunda Moskova da Rusya Türkiye ve Suriye savunma bakanları düzeyindeki buluşmadan sonra ortaya çıkan diplomatik momentumun Şam hükümetinden gelen talep zincirinin yüksekliği yüzünden solmaya başladığı düşünülüyor
Beşar Esad a nazaran Erdoğan ın önceliğinin başkanlık seçimleri olduğu anlaşılıyor lakin Suriye nin öncelik sırası farklı Türk kuvvetlerinin çıkması ve bütün toprakları üzerinde egemenliğin tesisi
Türkiye siyasetçileri için Şam la normalizasyon sorunu içerideki siyasi sorunların tahliliyle ayrılmazcasına bağlantılı Neredeyse yüzde 90 düzeyindeki enflasyonun sonuçlarıyla yüz yüze olan kamuoyu fiilen Arap mültecileri günah keçisine çevirdi Yeni toprak kesimlerini da güvenlik bölgesi olmak üzere temizlemek için kara operasyonu başlatılacağı tehditleri ve gelenlerden kimilerinin zorla sınırdışı edilmesi biçimindeki tek tük aksiyonlar reyting açısından alıcı bulamıyor Dahası Erdoğan ın esas rakipleri de kazanmaları halinde göçmenlerin kütlesel olarak geri gönderilmesini teşvik için Esad la azami ölçekte yakınlaşmayı vaat ediyorlar Aralık ayında yapılan anketler Türklerin yüzde 59 unun bu tavrı desteklediğini gösteriyor
Strateji ve Teknoloji Tahlil Merkezi nden Yuriy Lyamin Nezavisimaya Gazeta ile görüşmesinde şunları söyledi Teorik olarak uzlaşmaya dayalı bir tahlile varılabilir mesela Kürt kümeleri konusunda Türkiye nin tasalarını çözmeye karşılık Türk birliklerinin Suriye den çıkmasına yönelik net bir takvim hazırlanması üzere Ne yazık ki pratik olarak bu öbür sorunlu sorunlar bir yana konulsa bile Suriye deki Kürtlerin fiilen ABD tarafından himaye görmesi yüzünden çok büyük zorluklarla karşılaşır Bu nedenle görüşmelerin yazgısı pek çok açıdan bölgedeki ve kimi kilit ülkelerdeki genel durumun dinamiğine bağlı Uzman Şam hükümetinin şu anda Türkiye deki seçim sonuçlarını bekliyor olabileceğini de belirtiyor Keza Lyamin e nazaran İran la Suudi Arabistan ortasındaki alakaların normalizasyonunun geçtiğimiz günlerde sağlanmış olması klasik olarak Tahran ın takviyesine yaslanan Suriye devletinin genel müzakere konumunu da güçlendirme potansiyeline sahip İ Subbotin Nezavisimaya Gazeta, 23 Mart)