Hazal Yalın
Haftanın seçkisi dört yazıdan oluşuyor Birincisi geçen hafta da bir evvelki yorumunu çevirdiğim Escort bayan Kommersant ın radyosu Ъ FM kıdemli yorumcusu Dmitriy Drize nin Türkiye de yaklaşan seçimlerle ilgili kelamları Kommersant değerli bir gazete Ъ FM de değerli bir radyo üstelik Kommersant ın radyonun Bayan escort bant dökümünü sütunlarına taşıması çok rastlanan bir uygulama değil Drize bir kere daha muhalefetin bilinmezliğinin yarattığı kaygıyı vurguluyor
Rusya nın yeni dış siyaset evrakını hayli uzun bir dizi yazı ile Escort yorumlamış ve orada müttefiklik bağının ileride mesela Abhazya yahut Transdinyester üzere ülkeleri de kapsayabileceğini belirtmiştim Svobodnaya Pressa da tıpkı görüşte şu kaideyle ki bütün öteki vasıtalar tükendikten sonra
İnterfaks Rusya nın hububat mutabakatını uzatmak için getirdiği 5 kaidesi yazıyor Aslında muahede mart ayında uzatıldığında bunun son olduğu gereğince açıktı keza uzatma için koşullar da tekraren belirtilmişti Lavrov Çavuşoğlu görüşmesinde problem yine gündeme geldi ve aşikâr ki görüşmeler bir sonuç vermedi bu tıpkı vakitte Rusya nın hükümete takviye için muahedeyi uzattığını ilan edeceği argümanını da çürütmüş oldu
Son yazı geçtiğimiz ay Moskova da yapılan Afrika Rusya konferansıyla ilgili Yazı Rusya Federasyonu Silahlı Kuvvetleri Gazetesi altbaşlığıyla yayınlanan Krasnaya Zvezda da çıktı Rusya nın Afrika gündemi yalnızca Rusya nın dış siyasetinde bir açılım değil birebir vakitte direkt Sovyet geçmişini hatırlattığı ve dahası ona dayandığı için ideolojik tesirleri de olan global bir gündem Daha evvel farklı yerlerde durmuştum bunun üzerinde belirli bir altüst oluş potansiyeli taşıyor dikkatle takip etmek gerek
‘O gidince ne olacağı tam bir bilinmezlik’
Vladimir Putin yakın vakitte kesin olarak söylemek gerekirse cumhurbaşkanlığı seçimlerine kadar Türkiye ziyaretinde bulunmayacak Erdoğan da oy verme gününe kadar Rusya ya gelmeyecek Akkuyu nükleer santralinin yakıt yüklemesine gelince Rusya liderinin katılması hâlâ mümkün fakat online olarak
Türkiye başkanının gündemi diğer seçimleri kazanması gerekiyor Anketler muhalefetin belirli talihi olduğunu gösteriyor zafer de farklı cinsten olur diyelim ki rakibine büyük bir fark atarak kesin bir zafer yahut mesela iki tıpta O vakit siyaseti değiştirmek uzlaşmalara gitmek gerekir
Erdoğan ın rakipleri öncelikle ülke içindeki durumun stabilizasyonunu en değerli misyonları olarak görüyorlar Kozları mevcut başkanın eski Osmanlı ihtişamına Türk yöntemi dizleri üzerinde doğrulmaya kendini fazla kaptırmış olması sıradan halka onun tasalarına ve hasretlerine gelince mevcut başkan büsbütün unutmuş değil lakin bunu tali saymış üzere yani global sıkıntılar çözülürken yemeği marketlerdeki fiyatları düşünmeye vakti yok
Neticede toplumsal sıkıntı denen şeyin biraz boşlandığı ortaya çıktı Türk seçmeni ise görüyorsunuz ya her vakit tıpkı fikirde değil Öbür birçok halk üzere bu seçmen de az çok düzgün yaşamak istiyor öncelikle aslında pek de besbelli olmayan genel devlet misyonlarını değil kendini düşünüyor Lakin ne yapacaksın siyasetçilerin seçim vakitlerinde bazen bütün bunları da hesaba katması sıradan yurttaşların isteklerini şu ya da bu derecede karşılaması gerekiyor
Peki ya Rusya Olay şu Amerika kendiyle meşgulken bizi rahatsız etmezken her şey yolunda Lakin Türkiye sorununda öteki türlü Erdoğan la uzlaşmaya varırsın varmazsın neyse fakat o gidince ne olacağı tam bir bilinmezlik Ve bazen daha da berbatı karşında apaçık düşmanın olsun ancak bildiğin incelediğin düşmanın olsun D Drize Kommersant, 11 Nisan)
‘Bütün öteki yollar kapanırsa Rusya Transdinyester i tanıyabilir’
Rusya 30 yıl boyunca Transdinyester i de jure desteklese de de facto tanımadı Alışılmış batıyla arbede etmek istemiyordu Herhalde Transdinyester in tanınması ona bir hücum halinde yani Güney Osetya senaryosunun tekrarında mümkün olabilirdi Tansiyonun tırmanmasına karşın şimdi bu türlü bir şey yok
Transdinyester ile ortak hududumuz yok ortamızda Ukrayna var Ukrayna nın bilhassa de Odessa oblastinin geleceği soru işareti olsa bile özel askeri harekât kaidelerinde Transdinyester Moldova Cumhuriyeti PMR ile bağın nasıl kurulacağı bilinmeyen
Stratejik Kalkınma Fonu Uzman Heyeti Lideri siyaset bilimci İgor Şatrov şöyle diyor
Söze 17 Eylül 2006 da PMR de bir referandum olduğuyla başlayalım PMR halkı iki soruya yanıt verdi PMR nin bağımsızlık çizgisini ve Transdinyester in ileride Rusya Federasyonu na hür iştirakini destekliyor musunuz ve PMR nin ileride Moldova Cumhuriyeti bünyesine katılmasıyla bağımsızlıktan vazgeçmesini mümkün görüyor musunuz Bilindiği üzere birinci soruya Transdinyesterlilerin yüzde 97 1 i evet yüzde 2 3 ü hayır ikinci soruya ise PMR yurttaşlarının yüzde 3 4 ü olumlu yüzde 94 6 sı olumsuz yanıt verdi PMR nin yarım milyonluk nüfusunun neredeyse yarısının Rusya pasaportu taşıdığını da hatırlarsak pek çok Transdinyesterlinin yalnızca mantalite değil de jure olarak da yurttaşlarımız oldukları anlaşılır Rusya devleti onları savunmakla yükümlüdür
Rusya PMR yi tanıyabilir ve bunu kuvvet yoluyla sağlayabilir mi Bence bu mümkün ve devletimizin dış siyaset konseptiyle çelişmez Fakat dediğim üzere fakat bir son önlem sonuncu adım olarak ve krizden çıkışın bütün öteki yolları tükendikten sonra Korkarım ki bu durumda askeri aksiyonlar yalnızca PMR topraklarında kalmaz Moldova toprakları dışında kalamaz V Bukarskiy İ Şatrov Svobodnaya Pressa, 12 Nisan)
‘Hububat mutabakatının uzatılmasının 5 şartı’
Rusya Dışişleri Bakanlığı hububat mutabakatının 18 Mayıs tan sonra beş sistemsel sorunda ilerleme olmazsa uzatılmayacağını açıkladı
Açıklamada şöyle deniyor
Tutumumuzu teyit ediyoruz şayet 5 sistemsel sorunun çözülmesine yönelik bir gelişme olmazsa 18 Mayıs tan sonra Karadeniz inisiyatifinin daha da uzatılması hakkında konuşulması mümkün değildir Bu sorunlar Rosselhozbank ın SWIFT sistemine dahil edilmesi tarım makineleri yedek modül ve servis hizmeti tedarikine tekrar başlanması sigorta ve reasürans sınırlamalarının iptali artı limanlara giriş yasağının kaldırılması Togliatti Odessa amonyak boru çizgisinin tekrar faaliyete açılması
Hububat anlaşması İstanbul da 22 Temmuz 2022 de bağıtlanmıştı BM Rusya Türkiye ve Ukrayna nın iştirakiyle iki doküman imzalanmıştı üç Ukrayna limanından Çernomorsk Odessa ve Yujnıy hububat ihracatı için koridor açılması keza Rusya besin ve gübre eserlerinin ihracatı önündeki mahzurların kaldırılması İnisiyatifin geçerlilik müddeti 2022 Kasım’ında 120 günlüğüne uzatılmıştı Keza geçerlilik müddeti 18 Mart ta sona ermiş lakin hububat anlaşması 60 gün daha uzatılmıştı
Rusya dışişlerinin açıklamasında şöyle deniyordu
Rusya ve BM nin yerli tarım eserleri ihracının normalleştirilmesine yönelik memorandumunun hayata geçirilmesinde ilerleme olmaması nedeniyle Moskova uzatma mühletini 60 güne yani 18 Mayıs a kadar kısaltma kararı almıştır (İnterfaks, 13 Nisan)
‘Afrika Sovyet geçmişinin anılarını gizli tutuyor’
Mart ayında yapılan Çokkutuplu Dünyada Rusya Afrika başlıklı parlamento konferansı kısmen tarihi bir nitelik taşıyordu Afrika kıtasındaki ülkelerle en etkin bağlarımızın olduğu ve uzmanlarımızın orada onlarca çeşitli tesiste çalıştıkları Sovyetler Birliği vakitlerinde bile Moskova da kıta devletlerinin ezici çoğunluğunun katıldığı bu türlü bir milletlerarası temsil olmamıştı Konferansa 40 tan çok devletin temsilcileri katıldı Bilhassa şuna dikkat çekerim bu dünyadaki durum özel bir gerginlik gösterdiği bir anda bu gerçekleşti Ukrayna daki olayları mümkün olduğunca uzatmaya çalışan batı birebir vakitte da Rusya nın memleketler arası tecridini sağlamaya çalışıyor Batının temsilcileri sıkıntıyı güya gezegendeki ülkelerin birden fazla Rusya yı kınıyormuş üzere göstermeye çalışıyorlar Lakin birincisi konferansa iştirakçilerin sayısı bile kendi başına kâfi İkincisi bunlar eski sömürgeci metropollerin tehdit şantaj ve provokasyonlarına teslim olmadılar ve Rusya Federasyonu ile fiilen dayanışmalarını söz ettiler
Rusya yeni yüzyılda Afrika ya dönüşünü ilan etti Ve bu dönüş kıtada geniş bir dayanak buldu Şaşırtan da olsa Afrika orada okullar elektrik santralleri hastaneler inşa ettiğimiz yeni faydalı mineral madenlerinin geliştirilmesine yardımcı olduğumuz uzmanları eğittiğimiz Sovyet geçmişimizin ilgilerine dair anılarını bugüne kadar gizli tutmuşlar Bu uygun işler halkların tarihi belleğinden uçup gitmemiş
Günümüzde Afrikalılar Rusya nın onlara egemenliklerini güçlendirmelerinde diğer dış oyuncuların bağımlısı durumuna düşmemelerinde yardıma hazır olduğunu gördüler
Kıta şimdi büsbütün incelenmemiş olan devasa doğal kaynaklarıyla bir buçuk milyarlık nüfusuyla bugün özel bir değer taşıyor Büyük bir süratle gelişiyor türlü emtia için çok güçlü ödeme yeterliliğine sahip bir pazar haline geliyor
Rusya bir büyük güç olarak kenarda kalamaz Üstelik de ülkemizin Afrika da çok uygun bir prestiji var Bizim sömürgeci geçmişimiz yok biz hiçbir vakit doğal kaynakların yağmalanmasıyla uğraşmadık Vladimir Putin in demin andığım konferansta söylediği üzere Afrika halklarının kahramanca bağımsızlık uğraşı vakitlerinden beri herkes Sovyetler Birliği nin Afrika halklarına sömürgeciliğe ırkçılığa ve apartheide karşı ne kadar değerli bir dayanakta bulunduğunu pek çok ülkeye egemenliklerini kazanmalarında ve savunmalarında nasıl yardım ettiğini savunma kapasitelerinin güçlendirilmesinde ulusal iktisatların temellerinin atılmasında takımların hazırlanmasında devamlı bir dayanak sunduğunu biliyor V Tetyokin Krasnaya Zvezda, 14 Nisan)