İZMİR Gayret alanlarında bize müzikleriyle eşlik eden bir küme Praksis Seyahat Direnişi günlerinden de hatırlayacağımız Escort Kalecik küme 11’nci yaşını yeni bir albümle kutluyor Son albümü ‘Ferman Derman’ geçtiğimiz ay dinleyicilerle buluştu Müziklerinde her vakit toplumsal uğraşlara ses olan küme bu albümde tıpkı vakitte Kürtçe müziklere yer Kalecik escort verdi
Tabii 11 yıl az bir müddet değil hele ki Türkiye nin son 11 yılı hiç de az bir müddet değil Tüm bu vakit dilimi içerisinde Praksis Müzik Kümesi ile Kalecik escort bayan ‘Ferman Derman’da yer alan müziklerin öykülerini ve geride bıraktığımız periyodun tanıklıklarını konuştuk
Son albüm ile kelama başlayalım Bahar geliyor Gözlerimizde kayıplarımızın nemi var ve aşikâr ki kalacak uzun bir müddet daha lakin öfkemiz ve coşkumuz da en az hüznümüz kadar güçlü kelamlarıyla albümün duyurusunu yaptınız ‘Ferman Derman ın seyahati nasıl oldu
Bir yandan zelzelenin yaralarını sarmakla ilgili dayanışma işlerine İzmir e gelen şahıslara eşya bulma mesken bulma bölgeye gönderilecek erzakları toplama taşıma ulaştırma işlerine omuz attık Lakin bir yandan da bu periyotta kelamın söylenmeye devam etmesi gerektiği de aşikar Sonuçta sömürücülerin afeti felakete çevirenlerin deşifre edilmesi ve dermanlarımızın açığa çıkarılması uğraşımızda en uygun aracımız müziklerimiz Moral motivasyon manasında da bizi canlı tuttu bu üretim süreci Kelamımızı bugüne kadar da daima söz ettiğimiz biçimde en yeterli bildiğimiz şeyle müzikle lisana getirmiş olduk
Ortaya çıkan müzikleri tekraren çalarak düzenledik sonra müzikleri 20 25 kişilik topluluklara çalıp fikirler aldık Bu fikirlerin de tesiriyle müzikler son hallerini aldı
‘TEMASIMIZIN OLMADIĞI LİSANLARDA BESTE YAPMAK GERÇEK GELMİYOR’
Teker teker müziklerden devam edeceğiz fakat dikkate çeken bir şey var o da elimizdeki bu albüm tıpkı vakitte Praksis in birinci ‘çok dilli’ albümü oluşu Albümün bu açıdan hikayesi nedir
Aslında bizim hiçbir vakit ‘çok lisanlı bir albüm yapma’ emelimiz olmadı Yani ‘bütün lisanlarda müzikler yapalım’ üzere bir lisan indirgemeci yaklaşım gerçek gelmiyor ‘çokkültürcülük’ problemi üzerinden temasımızın olmadığı toplulukların lisanında müzikler bestelemek gerçek gelmiyor
Daha evvel müziklerimizde bir cümle de olsa kullandığımız Kürtçe cümleler var 2013 te yayınladığımız ‘Sokaklarda İsyan Var’ albümünde tıpkı ismi taşıyan Sokaklarda İsyan Var Li Ku Çeyan Serhildan 1 isimli müzik tam o periyodu yansıtan bir müzikti Türk ve Kürt halkları sokaktaydı ve güçlü bir direniş sergiliyorduk büyük kitleler halinde Bu müzik hem Seyahat’e hem de bizim Kürt özgürlük hareketine bir selamdı Tekrar Kobane sürecinde Biji Berxwedan 2 diye yalnızca nakaratı Kürtçe olan bir müzik yazmıştık
Bu albümde bizim kolektif düzeneğimizin içinde bu bahsin öznelerinin oluşması yani Kürtçe müziklerle da kelamımızı söyleyelim diyen birilerinin olması burayı öne çıkarttı
KÜRT MESELESİNE DAİR BİR MÜZİK İLLA KÜRTÇE OLMAK ZORUNDA DEĞİL
Peki bu temas eforu sonuç buluyor mu Mesela ki Kürt halkı ile bu müzikler buluşabiliyor mu
Praksis birinci konserini Amed Müzik Festivali nde yaptı Hatta farklı bir anımız var onunla ilgili Gittiğimizde sahne ardında yer alan pankartta ‘Praksis’ yazıyor bir de fotoğraf var baktık fotoğraftaki bireyler biz değiliz Ya nasıl iştir bu biz değiliz bu fotoğraftakiler dedik düzenleme komitesindekiler de Praksis yazdık internete bu fotoğraf çıktı İndirdik koyduk pankarta diye karşılık verdi Böylelikle anladık ki bizden evvel kurulmuş diğer bir Praksis var ve artık iki tane Praksis kümesi var Sonrasında ‘Öz’ Praksis e ulaştık Dedik Biz de birebir ismi koymuşuz sorun olur mu dediler ki Sorun olmaz herkesin Praksis i kendine Ortadan baya bir vakit geçtikten sonra çakışmalar başladı ve onlar dayanışma gösterip Siz âlâ gidiyorsunuz biz isim değiştirelim siz Praksis ismiyle devam edin üzere bir kıyak yaptılar bize Bu türlü bir dayanışmayla başladı Praksis Köklerimizse Amed Müzik Festivali ne değmiş oldu
Kürtçeyle münasebetimiz Kürt özgürlük gayretiyle münasebetimiz her vakit var bu çabayı görüyoruz ve biliyoruz legal buluyoruz Hasebiyle bu çabayla temas edebilecek bir sürü müziğimiz var Bizim için yapacağımız müziğin hangi lisanda olduğu birincil bir belirleyen değil Kürt problemine dair bir şarkıyı illa Kürtçe mi söylemek gerekiyor Bizce hayır Birinci soru buydu İkinci soru da Kürtçe ne söylüyorsun sorusu Yani Kürtçe müzikler yapıp kavun karpuz anlatmayla hudutlu bir içeriğe ikna olmamız mümkün değil
Kürtçe yapılan müziklerde biz ne anlatacağız Eşitliği özgürlüğü adaleti anlatacağız Toplumsal cinsiyet rollerinin yerle bir oluşunu hayal edeceğiz Zorbalığın nasıl yıkılacağını anlatacağız değil mi Eşit özgür bir dünya için gayret eden halkı devrimcileri anlatacağız Bizim sıkıntılarımız konularımız ve hasebiyle müziklerimiz bunlar bunların şimdilik Türkçe ve Kürtçe söylenmiş halleri
Şimdi Türkçe ve Kürtçe var albümün içinde lakin bu coğrafyada geçen sene bizim Önce Temmuz Kültür Sanat Festivali nde tekrar karşılaştığımız üzere Arap halkının da sömürü ve asimilasyona karşı bir gayreti var O gayretin de tahminen kelamını taşıyacağız lakin şu an öznesi yok kolektifimizde Olduğu vakit o da girecek devreye Tahminen enternasyonalist bir karakter kazandığı vakit bizim irtibatlarımız enternasyonalist bir nitelik kazandığı vakit tahminen o lisanlarda de müzikler yapacağız oraya gideceğimizi bilerek oradaki çabayı destekleyerek Fakat sembolik göstermelik seviyede olan çoğulluklar bizi sol liberal kanallara sürükler bizim burayla ayrımı net koymamız gerek
Bu ortada uzun vadede kolektifimizin içerisinde Kürtçe müzik yapan bir küme kurma planımız var Müzikler üretimler aşikâr bir sayıya ulaşana kadar bu Kürtçe müzikleri konserlerde çalabilelim insanlara duyurabilelim niyetiyle Praksis albümüne emaneten almış olduk
ULUS DEVLETLERİN UZLAŞI SONLARINDA BİZ ÖLÜYORUZ
Albümde birinci evvel karşımıza ‘Sînor’ çıkıyor Bu müzik bize ne anlatıyor
‘Sînor’ bir hudut müziği Geçenlerde Midilli deki Binio’dan 3 gelen arkadaşlarla da konuştuğumuz üzere bu toprakların en önemli sıkıntılarından biri ‘sınır’ sorunu Ulus devletlerin uzlaşı hudutlarında bizler ölüyoruz Akla Roboski geliyor Bu topraklardan botlarla Avrupa ya gitmeye çalışan beşerler geliyor Ya da bu gayret esnasında oraya ayak basmadan ‘geri itme’ siyasetleri ile öne orijinal öteki bir hudut çekiyor
‘Sînor’ müziği da aslında bütün sonları Arkadaşın uçurtması hudutta kaldı Bir de meyyit vücudu orada kaldı fakat umutları sonu geçti sözüyle anlatıyor
Peki müzik kelamlarının ardında kim var
Genelde kolektif bir biçimde yazıyoruz Alışılmış ki birileri malzemeyi getiriyor Bazen bir kişi oluyor bazen birkaç kişi oluyor Bazen hiç dokunulmuyor o gerece bazen baştan yaratıldığı da oluyor Kolektifimizin içinden ve dışından katkılar geliyor Bu ruh ile oluşuyor müzikler Münasebetiyle müzik üreticileri o birinci fikri getiren kişi değil çabamızın kolektifimizin kendisi oluyor
AŞKIN ÖZGÜRLÜK HALİ
O halde başka müzikler üzerinden devam edelim ‘Azadî’ isimli müziğin kelamlarında ise Kürt edebiyatının kıymetli isimlerinden biri Şêrko Bêkes i görüyoruz sanırım
Evet ‘Azadî’ ve ‘Eger’ müziklerinin kelamlarında Şêrko Bêkes in şiirleri yer alıyor Son periyotta kendisini okuduk onun üzerine eğilmiş olduk Azadî de şair etrafındakilere ağaca kulak veriyor toprağa suya kulak veriyor Bunların hepsi aşkından bahsediyor Sonrasında aşka kulak verdiğinde de aldığı karşılık özgürlük oluyor Aşkın özgürlük hali
‘Eger de de şair şiirini bir mevsime benzetiyor İçinden gülü çıkarırsanız bir mevsim ölür yâri çıkarırsanız iki mevsim ölür ekmeği çıkarırsanız üç mevsim ölür özgürlüğü çıkarırsanız bütün yılım ölür kendim de ölürüm
Bu şiirleri seçmemizdeki temel şiirlerin toplumsal çaba ile bağlamlanıyor olması ve kurduğu imgelerle dünyamızı genişletiyor ferahlatıyor olması
KAYIT TEKNİĞİ BUGÜNKÜ ÖMRÜMÜZDEN NÜVELER TAŞIMALI
Albümü yaparken siz Praksis olarak neler öğrendiniz ‘Ferman Derman’ size ne kattı
Öncelikle albümde hücum kanal kayıt tekniğini kullandık Bu değerli Olağanda stüdyoya girip farklı vakit ve yerlerde tek tek çalınıp söyleniyor Yanlış çalarsa çabucak durduruluyor müdahale ediliyor düzeltiliyor en sonunda da bunlar birleştiriliyor
Bu albüm için prova odasında oturduk ve o anda çaldık Böylelikle müzikler diriliği canlılığı tuttu ve doğallığını korudu ‘Steril’ olmasının önüne geçti bir bakıma Piyasanın da dayattığı o kulaklığı taktığında hissettiğin kalıp müziğin de dışarısında ‘kirliliğini’ ve ‘doğallığını’ koruyan bir şey olarak hamle kanal kayıt tekniğini tercih etmiş olduk Bu da hepimiz ismine çok öğretici oldu
Daha evvelki kayıtlar da atak kayıt değil miydi
Tekil kayıtlarda kullanmıştık hamle kanal tekniğini fakat ekseriyetle stüdyoda kanal kayıt halinde yapıyorduk kayıtları Bu albümle birlikte yeni bir kayıt deneme biçimine gerçek kaymış olduk Bu ‘zaman ve yerin ortaklaştırılmasına’ dayanıyor Oburu vakit ve yeri kopartıyordu müzisyenin kendi üretimine yabancılaşmasını sağlayan bir biçim aslında On gün evvel birisi gitarı çalmış on gün sonra öteki bir kentte birisi davulu çalmış onları birleştiriyorsun müzik oluyor Bu da müziğin icra etmenin müzikal performansın vakit ve yer bağlamından koparılması manasına geliyor Kültür sanayisinin becerisi bu Steril sonuç elde etmek için de yapılıyor Lakin bizim müziklerimizde anlattığımız bu türlü cilalı ‘mükemmelliklerle’ donanmış ‘ideal’ bir dünya değil bilakis bugünkü hayattan yarını kurmaya dönük bir efor olduğu için bugünkü hayatımızdan ve kurmak istediğimiz dünyadan kimi nüveleri taşımak zorunda Bunlar tıpkı vakitte teknik nüveler de olmak zorunda Bu türlü bir fikriyatı müziğe geçirmeye gerçek en azından bir adım atmış olduk
KAZIM KOYUNCU NUN NEWROZ SELAMI BARIŞIN SAVAŞI BUGÜN
Albümde dikkat cazibeli bir başka müzikse ‘Denizlerin Çocuklarından Dağların Çocuklarına Selam’ Bu kelamlar bize Kazım Koyuncu yu hatırlatıyor Sizin için kelamlar bu açıyla ne mana tabir ediyor
Bu müzik temelde Newroz için yapılmış Türkçe bir müzik Newroz denildiğinde bazen tek başına bir gün bahara geçiş ateşin üzerinden atlama merasimi üzere şeyler kast ediliyor Lakin bizim için bilhassa de Kürtler ve devrimciler için Newroz daha çok w ile yazıldığı tarafta manasını buluyor Zira burada ateşin üzerinden atlamak aslında neredeyse Prometheus un ‘ateşi çalmak’ imgesiyle muadil zalimlere karşı verilen bir uğraşın sembolü Münasebetiyle orada çekilen her halay açılan her poster atılan her slogan söylenen her müzik o uğraşın güçlü bir kesimi oluyor
Tabii müzikal manada Newroz sıkıntısına dair pek çok Kürtçe kelamlı katkı var ancak Türkçe katkılar biraz daha sonlu Aslında geçen sene Newroz unda yayınlamaya niyet ettiğimiz bir müzikti Lakin dökülebildi lisanımızdan Barışın savaşı bugün baharın halayı bugün mottosu ile yola çıkmış olduk
Şarkı aslında Karadeniz müziğine has özellikler taşıyor ve içerik olarak da ‘w’ içeren Newroz a selam vermiş oluyor İşte bu da bize Kazım Koyuncu yu çağrıştırdı Kazım Koyuncu nun Diyarbakır Newroz unda sahnesinde söylediği Denizin çocuklarından dağların çocuklarına selam getirdik kelamları bizler için çok sembol bir cümle Karadeniz insanı dışarıda daima ırkçılık milliyetçilik linç üzere sözlerle anılıyorken Kazım aslında oranın sembol bir müzisyeni olarak Kürt halkıyla Karadeniz de yaşayan halkların bir aradalığına dair değerli bir adım atmış oluyor Bu bölgedeki bütün Karadenizli müzisyenleri etkileyen bir şeydir
Tabii yalnızca bu kelam değil Kazım ın bütün hali şekli müzikleri HES lere karşı çabada tuttuğu yer konuşmaları metinleri hepsi Karadeniz müziğine ve daha da kıymetlisi genç Karadenizli müzisyenlere çok büyük ilham olmuştur bizlere de ilham olan bir şeydir bu Hem bu türlü bir hürmet atfetmek hem de bu bakış açısının devrimci müzisyenlik içerisinde devam ettiğini göstermek için bu türlü bir isimle sembolleştirmiş olduk A b C ihtilal olsun bu gece naralarının coşkusunu tüm coğrafyaya taşımaya çalıştık
BÜTÜN MÜZİKLERİMİZ BİR DEVİR TANIKLIĞI
‘Biz Bu Oyunu Bozarız’ müziğinde da yeniden bir atıf kelam konusu sanırım
Bu da Tatar Ramazan dan alıp çoğullaştırdığımız bir replik üzerine kuruldu Aslında bütün müziklerimiz bir periyot tanıklığı Münasebetiyle sınıf gayretine dair tıpkı vakitte kesimi olduğumuz bir tanıklık ‘Ferman Derman’ diyalektiği de bir sınıf tersliğine dayanıyor Yalnızca tanıklık etmek olsaydı kaygımız bir ayna fonksiyonu görürdük Fakat bir ayna ve bir çekice gereksinim var bu dünyayı değiştirmek için Çekicimizin kendisi o mottomuz oldu Ferman sizdeyse derman bizdedir üzere siz biz aykırılığıyla müzikte formülize etmiş olduk
ALGORİTMA TARAFSIZ DEĞİL
Telifin ortadan kaldırıldığı Copyleft tartışmasını bir formda siz de yürütüyorsunuz Müziklerinizi herkese ulaşılabilir kılıyorsunuz Fakat bu telif sıkıntısına soldan bir alternatif evvelce Mp3 bölümünde daha kolay yapılabiliyordu Şu an ise işler Spotify ya da YouTube üzere platformlarla birlikte biraz daha karmaşıklaştı Bugünlerde yapıtlarınızın ‘telifi’ ya da daha kabaca söylemek gerekirse ‘mülkiyeti’ üzerindeki bu tartışmayı nasıl yapıyorsunuz
Copyleft halk sponsorluğu ve özkaynak Bunlar her albümde bizim temellerimiz Bunları birlikte ele aldığımızda bir bütünlük ortaya konulabiliyor Copyleft uğraşı sermayenin Mp3 periyodunu aşma eforu olarak ortaya çıkan streaming atılımı ile kısmi olarak bir düşüş yaşadı Yalnızca müzik alanında değil tüm fikri eserlerle ilgili copyleft bir ölçü geri çekildi bir ölçüsü da sistem tarafından soğuruldu Mesela bir ‘no copyrighted music’ piyasası oluştu Copyright ın temel fonksiyonunun devlet ve şirket egemenliği olduğu fikri içselleştirilmeli ve copyleft in de bu sistemin yıkılması gayretiyle bağlantısı güçlenmeli
Ama artık bilhassa her yerde de diğer denmeler var Zira beşerler şunu anladılar Evet Spotify da 70 milyon müzik var ve Şarkılarımız Sezen Aksu ile tıpkı platformda kıssası aslında bir yanılsama Zira orada bizim müziklerini dinletecek bir algoritma yok Hatırlamakta beis yok Algoritma tarafsız değil Giderek internetin ‘demokratik’ cilası da çözüldüğü için bu hususta yurt dışında çeşitli Spotify a karşı gayret formları var Justice at Spotify 4 üzere kampanyalar var Bunlar olağan salt ekonomik tabanlı kampanyalar Biz sıkıntının daha sistemsel kısmına baş yoruyoruz
Yine kolektifimizin bir çalışması olan Şubadap’ta 5 bir uygulamayla bunu denemeye başladık Reklamsız ve fiyatsız insanların ulaşabileceği bir uygulama koyduk ‘ŞubadApp’ diye Bu sayede YouTube ve Spotify a hiç girmeden beşerler müzikleri dinleyebilecek ön belleğe kaydederek interneti olmadan da dinleyebilecek Zira bu müzikler toplumun özgürleşme uğraşının müzikleri Biz bunu kimden gizleyelim Niçin ortaya reklam şirket koyalım Evet zorundayız hâlâ YouTube a ve Spotify a zorundayız Bunu bir çelişki olarak görüyoruz ve içinde bulunuyoruz bu çelişkinin de Bir ayağımız içeride bir ayağımız dışarıda Bunun gücüyle bir arada o içeridekilerle birlikte dışarıya gerçek çıkmanın itici gücünü yaratmamız gerekiyor Bu sebeple de kolektifimizin tüm kümelerinin müziklerinin olduğu bir platformu da ayrıyeten yaratacağız Yapabilirsek öbür devrimci müzik kümeleriyle da bu dinleme ortamını ortaklaştırmaya çalışacağız
MÜCADELE VE SANAT DAİMA EŞ VAKİTLİ HAREKET ETMİYOR
Albümünüzün yayınlandığı yıl birebir vakitte Praksis in 11’inci yıldönümü Fakat birebir 11 yıl yaşadığımız ülke için de tarihî manada epey değişken ve kritik yıllardı Geçmişten bugüne baktığımızda Praksis in öne çıkan taraflarından bir tanesi her vakit için müziklerini çaba alanlarına taşıması buralarda icra etmesi oldu Tahminen bu bahisten genel olarak da bahsedebiliriz fakat sormak istediğim asıl şey bu yıllar içerisinde alanlarda müzik yaparken bu alanda varoluşa dair rastgele bir değişim başkalaşım gözlemlediniz mi Burada değişen başkalaşan ilgi olabilir biçim olabilir Kelamın özü alanda oluşun 11 yılı nasıl oldu
Müziğimizin gayretin kesimi olduğunu savunuyoruz ve müziği tek başına sunulan insanların yalnızca izleyici pozisyonunda olduğu bir şeyden fazla hareketin özgürleşme uğraşının özneleştirici ve güçlü bir kesimi üzere gördük bugüne kadar Aslında bunu en ağır da Seyahat periyodunda gördük İşin ilginci Gezi de yayınladığımız müzikleri Gezi den evvel yapmıştık biz Yani o vakit bu kadar ‘direniş’ ve ‘isyan’ müziği insanlara pek de gerçek gelmiyordu Lakin bir anda ülkede milyonlarca insanın TOMA ya taş attığı bir devir yaşadık Münasebetiyle o müzikler yerli yerine oturdu Bu bize bir bilgi veriyor aslında Çabanın kültür sanatıyla uğraşın kendisi elbette çok alakalı lakin her vakit eş anlılıkla gitmeyebiliyor Biraz o önde oluyor biraz oburu önde oluyor Onun için gündemi aşan ufuğu gören üretimleri yapma motivasyonunu daima korumak gerek
Bizce milat 7 Haziran 2015 Seyahat sürecinin tüm tesirinin kaybolduğu biraz seçimin onu soğurduğu bir yandan da birkaç ayda bir ülkede çok büyük travmatik olayların olduğu devletin baskı sistemini sertleştirdiği ve başta siyasal bir ortaya gelmeler olmak üzere bütün toplumsal sanatsal birliktelikler hak arama biçimlerinin üzerine çöktüğü açık bir faşizmin üstten aşağı balyozunu yaşadık hâlâ devam ediyor aslında bu süreç
ESKİDEN GAYRET EDEN BEŞERLER BİZİ ARARDI ARTIK BİZ ONLARI ARIYORUZ
Burada ortaya girmem gerekirse şayet olanaksızlıkların kendi içerisinden yarattığı imkanlara da değinebiliriz tahminen Toplumsal alanda büyük baskıların yarattığı olanaksızlıklar sonucu alanın daralması bazen ses yükseltilebilen farklı gediklerin açılmasına sebep olabiliyor Kültür sanat manasında ve Praksis özelinde bu imkansızlıkların imkanlarına dair neler söyleyebilirsiniz
Birincisi şu olmuş oldu Diyelim ki 2013 yılında telefonlarımız durmuyorken Praksis ayda 10 15 civarı konser yapıyorken 2015 yılında roller değişti Şu anda biz arıyoruz Biz oraya gelip sizin çabanıza dayanak olmak istiyoruz diye Mesela Akbelen de direniş var ya da Flormar da grev var Flormar dan bizi aramıyorlar biz Flormar ı arıyoruz Arkadaşlar biz Praksis Müzik Kümesi olarak gelip müziği oraya katmak istiyoruz Zira biz lakin Flormar direnişinden öğrendiklerimizle bu müzikleri yapabiliriz Tıpkı vakitte da direnişine katacağımız bir coşku da var elimizde O diyalektik bağı kurabiliyoruz
1 https www youtube com watch v o06 sIjhzbg ab channel PraksisM C3 BCzikGrubu
2 https www youtube com watch v UsYFNNWMGnA ab channel PraksisM C3 BCzikGrubu
3 https www gazeteduvar com tr midillinin multeci gundemi balkona bayrak asmak eskiden ayiplaniyordu makale 1595167
4 https www unionofmusicians org justice at spotify
5 https subadapcocuk org