Dr. Zerrin Çelik: Depremin yaraları kamucu politikalarla sarılır

Maraş merkezli 11 vilayette felakete neden olan sarsıntı bölgenin tarım ve hayvancılığını nasıl etkiledi Bölgenin bu bakımından değeri nedir ve daha çok hangi eserlerin üretimi öne çıkıyor

Afet bölgesindeki 11 vilayette 5 binden fazla köy bulunuyor Bu köylerde sarsıntı öncesi 2 5 milyonu aşan nüfus yaşıyordu Kırsalda gerek nüfus gerekse tarım açısından hasarın boyutunu şimdi çok net bilemiyoruz Bununla birlikte kimi köylerde durumun makûs olduğunu yıkımların ve can kayıplarının büyük olduğunu her geçen gün daha çok öğreniyoruz Değerlendirmeler yapılıyor ve bilinebildiği kadarıyla çeşitli müdahaleler yapılarak yaralar sarılmaya çalışılıyor

Bölgede yer alan kentler tarımıyla ve birtakım eserleriyle öne çıkmış kıymetli vilayetler Yılda 2 3 eserin alınabildiği ihracat ve tarım potansiyelinin yüksek olduğu hasebiyle tarıma dayalı endüstrinin de gelişmiş olduğu yerlerdi Bölgede ülke tarım topraklarının yaklaşık yüzde 16 sı olan 3 8 milyon hektar tarım toprağında üretim gerçekleştiriliyor Bu toprakların yaklaşık 2 6 milyon hektarında tarla ve öbür bitkisel eserler 0 1 milyon hektarında zerzevat ve 0 9 milyon hektarında da meyve yetiştiriliyor Buğday arpa pamuk mısır kayısı kırmızıbiber yer fıstığı Antep fıstığı zeytin ve kimi turunçgiller üzere değerli eserler üretiliyor

Bitkisel üretim daha fazla olmakla birlikte ülke genelinin yaklaşık yüzde 15 ine denk gelen 2 milyonu aşkın büyükbaş ve 10 milyondan fazla küçükbaş hayvan varlığı ile hayvancılığın ve hayvansal eser üretiminin yapıldığı işletmeler afet bölgesinde bulunuyor Özcesi hem bitkisel hem de hayvansal üretim açısından değerli bir bölge

Tarımsal üretimin ana ögeleri ve işgücü açısından kırsalda üreticileri bekleyen zorlukları nelerdir Bölgeden göç olması ziraî işgücü kaybına yol açıyor mu

Tarımsal üretimin öznesi olan üreticilerimiz elbette önceliğimiz Kırsal için net bilgiler bulunmamakla birlikte kıymetli oranda can kayıplarının olduğu tabir ediliyor Öbür taraftan yabancı işgücü bakımından da problemler yaşanacağını söyleyebiliriz İşletmelerde yabancı işgücünü oluşturan mevsimlik yahut mevsimlik gezici emekçilerde de can ve mal kayıpları bulunuyor Bu hem bölge için hem de bölge dışında ziraî işgücü muhtaçlığının karşılanması bakımından kıymetli bir bahis Bilhassa eserlerin hasadı sırasında işgücü düşünceleri yaşanabilir Can kayıplarının yanı sıra sarsıntıyla birlikte üretim ve geçim kaynaklarında da kayıplar var Göç ve göç etme riski dikkat edilmesi gereken kıymetli bir husus

ÜRETİCİLERİMİZ SERMAYELERİNİ PAHASININ ÇOK ALTINDA SATMAK ZORUNDA KALDI

Elindekileri süratlice satarak giden ve gitmek isteyen çiftçilerimiz var Üreticilerimiz sermayelerini bedelinin çok altında satmak zorunda kaldığı durumlarla karşılaşılıyor Bunun önüne geçilmesi gerekiyor Kimi yerlerde yaşanan göçle birlikte şu an yapılması gereken birtakım ziraî faaliyetler yapılamaz hale geldi İşgücü bakımından kıymetli meselelerle karşılaşılıyor Örneğin kimi turunçgillerde hasat vakti ve hasatta aksamalar yaşanıyor Hasadın yapılamaması hasebiyle sonraki yıl randıman kayıplarının yaşanma ihtimali yüksek Ülke turunçgil üretiminin yüzde 60 nın zelzele bölgesindeki vilayetlerde yapıldığını düşünüce bu durumun üreticilerimizi üretimi ve ihracatı zora sokacağını ve durumun büyüklüğünü anlıyoruz Yeniden kışlık ekim eserlerde ve kayısı zeytin Antep fıstığı üzere meyvelerde gübreleme ilaçlama üzere birtakım bakım faaliyetlerinin vakti geldi ve uygulamaların yapılması gerekiyor Bahar ekimleri ise yaklaştı Öncelikle üreticilerimizin göç etmesini zarurî hale getirecek zorlukların yok edilmesi ve özel tedbirlerin alınması kural Üreticilerimizin tarlasına bahçesine geri döneceği ve üretime devam edecekleri uygulamaları hayata geçirmeliyiz Barınma ve güvenlik muhtaçlıklarının külliyen giderilmesi ve ziraî faaliyetlere harcama mecburiliği olmadan nakit dayanağı sağlanması birinci yapılacaklar ortasında yer alıyor Bu üzere gereksinimlerin karşılanmasından sonra psiko sosyal açıdan güçlendirme çalışmaları ile üreticilerimizin üretime devam edebilecekleri koşulları oluşturmalıyız Yani bugün hâlâ karşı karşıya kalınan meselelere deva olunmalı

Toprak ve su kaynakları da sarsıntıda ziyan gördü Ziraî üretimin sürmesi açısından ziraî girdilerde de tedbir alınması gerekiyor Bu mevzulardaki görüşleriniz nelerdir

Bölgede tarım topraklarında kaymalar kırılmalar tümsekler heyelanlar olduğunu su kaynaklarının kirlendiğini ve sulama sistemlerinin ziyan gördüğünü görüyoruz Üzerinde eser olan yerler öncelikli olmak üzere bu üzere meselelerin belirlenerek düzeltilmesi onarılması ya da yenilenmesine sürat verilmeli Ayrıyeten zelzeleyle birlikte oluşan molozların tarım alanlarına ve su kaynaklarına ziyan vermesini önleyecek formda bertaraf edilmesi gerçek planlama ile uygulamaların yapılmasına çok dikkat edilmelidir Tarım yerleri orman ve sulak alanlar üzerinde tekrar ve yeni yapılaşmanın önüne geçilmeli Ziraî üretim ve ihracat bakımından böylesi değerli bir bölgenin tarım yerlerinin korunmasının üretime devam edilmesinin ve yine üretime kazandırılmasının sağlanması şu anda en fazla dikkat etmemiz gereken mevzu

Tohum gübre ziraî uğraş ilaçları ile alet ve makineler yakıt hayvancılık için yemler ziraî üretim açısından değerli ziraî girdilerden ve üretim açısından tedbir alınması gereken ögeler ortasında yer alıyor Gübre ve mazot takviyelerinin nakdi ödeneceği açıklandı Bu ödemelerin çabucak yapılarak işletmelere para girişinin artırılması gerekiyor Yapılacak her türlü takviye ve yardımın üretim faaliyetleri olağana dönene kadar devam ettirilmesinden vazgeçilmemelidir Afet bölgesinde müdahaleler öncelikle hayvansal üretim açısından yapıldı Hayvanların beslenmesi değerliydi lakin yem yardımlarının muhtaçlık tahlili yapılmadan mevcut durum kapsamlı ve yanlışsız olarak ortaya konulamadan yapılmaya çalışıldı Bu mevzuda bir kadro problemlerin yaşandığı görüldü Öteki taraftan meraların ehemmiyetini bir sefer daha anladığımız bir süreçten geçiyoruz Meralarımızın korunması üzerinde yapılaşmanın önüne geçilmesi otlatmaların gerçek planlanması kaidesini gözden kaçırmamalıyız

ALET VE MAKİNELERİ DE KULLANILAMAZ HALE GELDİ

Tarım makineleri ve ekipmanları sarsıntıdan nasıl etkilendi ve neler yapılmalı

Depremle birlikte birçok üreticimizin girdilerinin yanı sıra alet ve makineleri de göçük altında kaldı kullanılamaz hale geldi Makine ve ekipmanlar için ortak makine kullanımı ve makine parklarının kurulması tamir olabilecekler için ortak tamir atölyelerinin oluşturulması yapılabilecekler ortasında Bölge dışından lokal idareler bu hususta inisiyatif alabilirler Ayrıyeten kalkınmada öncelikli bölgeler için yapıldığı üzere farklı bir bütçe oluşturularak bölgeye ve gereksinim sahibi üreticilere özel öncelikli uygulamalar yapılmalıdır

Ürünlerin ya da girdilerin taşınması depolanması ve ticareti başka kıymetli hususlar Birçok çiftçimizin depolama alanlarının yıkıldığı içindeki eser yahut girdi stoklarının kullanılamaz duruma geldiği bildiriliyor Eserlerin pazara ulaştırılması bakımından değerli problemler yaşanıyor Başka taraftan ziraî eserlerin işlendiği endüstrinin ziyan görmesi üretimin durması nedeniyle yalnız bölge üreticisi değil bu endüstriye hammadde temin eden yetiştiren öteki bölge üreticileri için de kıymetli riskler bulunuyor Pamuk üretimi ve dokuma iplik endüstrisi birinci aklımıza gelenler Bu durum üretim kadar fiyatlar açısından da aksilikler barındırıyor

Ürün fiyatları açısından aksilikler neler

Fiyatlara çiftçinin eline geçen fiyatlar ve tüketici fiyatları olarak iki farklı husus olarak dikkat etmeliyiz Kalite kayıpları nedeniyle eser fiyatları üreticiler açısından düşebilir ya da ne yazık ki vakit zaman karşılaştığımız üzere eserleri ucuza alma fırsatçılığı yapmaya çalışanlar nedeniyle üreticilerimiz eserlerini düşük fiyatlara satmak zorunda kalabilirler Bu üzere durumların önüne geçilmesi kamunun kurumları aracılığıyla üreticileri koruyacak halde piyasalara müdahale etmesi alımlar yapması gerekiyor

Ürün arzında yaşanacak problemler nedeniyle tüketici fiyatlarının artma riski bulunuyor Kamunun benzeri ve vaktinde yapacağı tedbirlerle oluşabilecek aksiliklere pürüz olması gerekir İthalatın piyasaları ve fiyatları düzenlemek için kullanılması en son deva olarak görülmelidir

Çiftçilere yönelik takviyelerin yapılması borç ertelemeleri ile faizlerin silinmesi üzere mevzular Tarım ve Orman Bakanlığı nın çiftçi kayıt sistemine ÇKS ya da başka birtakım bilgi tabanlarına kayıtlı çiftçilere yönelik yapılıyor ÇKS ye kayıtlı üretici sayısının yalnızca 270 bin olduğu bildiriliyor Kayıtlı olmanın üretim yapmanın kıymeti bir defa daha ortaya çıktı Lakin çeşitli ve elde olmayan nedenlerle bu sistem ve bilgi tabanlarına kayıt olamayan koşulları sağlayamayan ancak üretimde bulunan üreticilerimiz tüm bu olumlu uygulamalardan yoksun kalıyorlar ve değişiklik yapılmazsa yoksun kalacaklar Bu sistemlere dahil olmadığı için gözden kaçan seslerini duyamadığımız üreticilerimizin de gereksinimleri eksikleri ziyanları giderilmelidir Bu da lakin kamucu siyasetlerle sağlanabilir